Bin dokuz yüz ellili yıllara kadar ABD’de meslek seçimine yardım hiz­metleri görgiil (ampirik) bir yöntemle yürütülüyordu ve çalışmalara temel ola­bilecek bir kuramsal çerçeve henüz geliştirilmemişti.

Daha sonra meslek seçme sorununa ekonomik, sosyolojik ve psikolojik açılardan açıklamalar getiren kuramlar ortaya atılmaya başlandığına daha önce değinilmişti. Bunlardan özellik-faktör (trait and factor) yaklaşımı meslek seçi­mini yaşamın belli bir anında verilen bir karar, kaza kuramcıları (Miller ve Form) ise meslek seçiminin savaş, ekonomik bunalım, bir mirasa konma, aile­den birini kaybetme gibi beklenmedik olayların etkisine göre biçimlenen bir olgu olarak görüyorlardı (Aktaran, Crites,1969).

Ginzberg ve ark. (1951) bu yaklaşımlara bir tepki olarak meslek seçimi olgusuna gelişimsel açıklamayı getirmişlerdir. Daha sonra Super’ın Yaşam Bo­yu Gelişim Kuramı, Tiedeman’ın kimlik kuramı, Gottfredson’un Daraltma Uz­laştırma kuramı meslek seçimi sorununa gelişim açısından açıklamalar getir­miştir. Aşağıda bu kuramlar açıklanmaya çalışılmıştır.

Ginzberg ve ark.’na göre meslek seçimi kararı yaşamın belli bir anına özgü bir olay olmayıp, yaşamın ilk 20 yılında gelişen bir süreçtir. Meslek geli­şimi tersine çevrilemez, geri dönülemez (irreversible) bir süreç olup bireyin istekleriyle ona sağlanan olanakların bir uzlaşmasıdır.

Meslek gelişimi süreci belli bazı dönemlere ayrılır. Bunlar Hayal Dönemi, Deneme Dönemi, ve Gerçeklik Dönemi dir.

Hayal dönemi (fantasy stage) (7-12 yaş)

Bu dönem genel gelişimin çocukluk dönemine rastlar. Bu dönemin en önemli gelişim görevi çocuk oyunlarını yavaş yavaş terk edip işe yönelmektir.

Ginzberg ve arkadaşlarına göre çocuklar oldukça küçük yaşlarda açık ve belirgin meslek tercihleri ifade ederler. Ancak bu tercihlerde zevk ilkesi pleasure principle) önemli rol oynar; çocuklar hoşlandıkları mesleklere girmek istediklerini söylerler. Çocuk bir etkinliği, sadece ondan hoşlandığı için yapar, etkinliğin özüne duyduğu yakınlık nedeni ile o etkinliği yapmaya yönelir. Bir davranış ya da etkinlik sonunda yetişkinlerin beğenisini kazanma ya da başka bir ödül elde etme düşüncesi çocuk için söz konusu değildir. Ancak hayal dö­neminin sonuna doğru ana-babanın onayı ya da buna benzer başka ihtiyaçların doyumu dikkate alınmaya başlar. Örneğin bir etkinlikten, bir işten başarı elde etme olasılığı, o etkinliğe yönelme ya da ondan uzaklaşmayı etkileyebilir.

Çocuklukta meslek tercihlerini belirleyen bir diğer etmen de özdeşim identifıcation) dir. Çocuk bedence küçük olduğu için kendini yetersiz hisseder ve bu yetersizliğini güçlü yetişkinlerle, örneğin babası ile, özdeşim kurarak gidermek ister. Yetişkin rolleri de kendini iş etkinliklerinde en iyi biçimde gös­terir. Çocuk böylece yetişkinlerin iş etkinliklerini oyunlarında temsil eder ve bu yolla onlarla özdeşleştiğine inanır. Böylece yetersizlik duygusunu bir parça olsun gidermiş olur. Ayrıca bu süreçte çocuk yetişkinlerin değerlerini içselleştirir. Bu oyun faaliyetleri çocuğu daha sonraki aşamada meslek seçimi dönem­lerine hazırlar.